مناقصات تنها در معاملات عمده و بزرگ برگزار میشود. طبق آخرین تغییرات در سال ۱۴۰۱ معاملات عمده و بزرگ کف قیمتی بالاتر از ده میلیارد ریال دارند. متقاضیان و پیمانکاران میتوانند با مراجعه به سایت مناقصات کل کشور از آخرین مناقصات و مزایدات برگزار شده اطلاع به دست آورند و در صورت داشتن شرایط لازم در آن ها شرکت کنند.

دسته بندی معاملات

مطابق با قانون برگزاری مناقصات، معاملات به انواع ذیل دسته بندی میشود:

• معاملات کوچک: معاملات کمتر از بیست میلیون ریال
• معاملات متوسط: معاملات بیش از بیست میلیون ریال و کوچک تر از ده برابر بیست میلیون ریال (سقف معاملات کوچک)
• معاملات بزرگ: معاملاتی که مبلغ اولیه آن ها از ده برابر بیست میلیون ریال (سقف معاملات کوچک) بیشتر است.

لازم به ذکر است سقف و کف قیمت مربوط به سال ۱۳۸۳ است و وزارت دارایی مکلف است در ابتدای سال نصاب معاملات یا قیمت معاملات را تعیین کند. تنها برای معاملات بزرگ و عمده لازم است تا مناقصه برگزار شود. طبق ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات در سال ۱۴۰۱ حد کف و سقف در معاملات کوچک و متوسط و بزرگ مطابق ذیل تعریف میشود:

• معاملات کوچک: معاملاتی که سقف آن ها از یک میلیارد ریال کمتر است.
• معاملات متوسط: معاملاتی که از یک میلیار ریال بیشتر و از ده میلیارد ریال کوچک تر هستند.
• معاملات عمده: معاملات بالای ده میلیارد ریال را معاملات عمده گویند که میبایست برای چنین معاملاتی مناقصه برگزار شود.

طبق قانون برگزاری مناقصات تنها برای معاملات عمده مناقصه برگزار میشود. مناقصات دولتی ایران برای نهادهای دولتی در خصوص معاملات عمده و بزرگ قابل انجام خواهد بود.

کمیسیون مناقصات

تمامی مناقصات برای انجام نیازمند حضور سه مقام ذیل هستند:

• رئیس دستگاهی که مناقصه به درخواست وی انجام میشود و یا نماینده وی
• بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه گزار یا حضور نماینده وی در جلسه برگزاری مناقصه
• مسئول ارزیابی فنی دستگاه مناقصه گزار

تنها زمانی مناقصه قابلیت انجام دارد که هر سه نفر به طور همزمان در جلسه حاضر باشند. در مناقصات دو مرحله ای درکمیسیون مناقصات میبایست رئیس دستگاه مناقصه گزار حتماً حضور داشته و برگزاری مناقصه با حضور نماینده وی منتفی است. در شرکتهای دولتی اعضای کمیسیون مناقصات با انتخاب هیأت مدیره مشخص میشوند.

فرایند برگزاری مناقصات در معاملات عمده

فرایند برگزاری مناقصه در معاملات عمده شامل مراحل ذیل است:

• تأمین منابع مالی مناقصه گزار
• تعیین نوع برگزاری مناقصه در معاملات عمده که به صورت تک مرحله ای یا دو مرحله ای یا عمومی و یا محدود باشد.
• تهیه اسناد مورد نظر و ارزیابی شکلی و ارائه به مناقصه گران
• ارزیابی فنی و کیفی مناقصه گران در مناقصات دو مرحله ای
• انتشار آگهی در مناقصات محدود در روزنامه های کثیرالانتشار و یا رسانه های اطلاع رسانی عمومی
• ارزیابی پیشنهادات از لحاظ قیمت در مناقصات تک مرحله ای و ارزیابی فنی و قیمتی در مناقصات دو مرحله ای
• تعیین برنده مناقصه و مشخص کردن اولویت اول و دوم مناقصه
• انعقاد قرارداد با برنده مناقصه

تعیین برنده مناقصه در معاملات عمده

در مناقصه در خصوص معاملات عمده مطابق با بند الف ماده ۲۰ پیشنهاد دهنده یا مناقصه گری که بهترین قیمت را بدهد انتخاب شده و برنده دومی نیز مشخص میگردد. برنده دوم مناقصه زمانی مشخص میگردد که پیشنهاد قیمت وی از قیمت برنده مناقصه از مبلغ تضمین مناقصه کم تر باشد. از طرفی برنده دوم در مناقصه مشخص میگردد تا در صورتیکه مناقصه گر اول یا اولویت اول در موعد زمانی مقرر به انعقاد قرارداد با کارفرما نپردازد، تضامین وی ضبط شده و قرارداد با برنده دوم یا اولویت دوم مناقصه انجام میپذیرد. برای مثال در مناقصه نقشه برداری که از سوی شهرداری به عنوان یک معامله عمده انجام میپذیرد در صورتی که برنده اول مناقصه در مدت زمانی لازم به انعقاد قرارداد با شهرداری اقدام نکند، اسناد و تضامین وی ضبط شده و قرارداد با اولویت دوم مناقصه انجام خواهد شد.

شرایط تجدید مناقصه در معاملات عمده

در شرایط ذیل مناقصه منتفی اعلام شده و میبایست مجدداً برگزار گردد:

• اگر شرکت کنندگان در جلسه مناقصه به حد نصاب کافی نرسند، مناقصه تجدید میشود.
• اگر علاوه بر برنده اول، برنده دوم مناقصه نیز از عقد قرارداد امتناع کند مناقصه تجدید خواهد شد.
• اگر برنده مناقصه در مدت زمانی محدود و تعیین شده به انعقاد قرارداد نپردازد، تضامین وی ضبط و مناقصه مجدد برگزار میشود.
• اگر هیأت رسیدگی رأی به تجدید مناقصه دهند.
• اگر قیمت های ارائه شده از سوی مناقصه گران نسبت به برآورد ریالی کارفرما یا مناقصه گزار بالاتر باشد و قابلیت تعدیل وجود نداشته باشد، مناقصه تجدید و مجدداً انجام خواهد پذیرفت.