وقتی صحبت از ایمنی زیستی می شود، هودهای لامینار یا هودهای میکروبی یکی از ضروری ترین عناصر سیستم حفاظتی هستند و نقش کلیدی را در حذف ذرات معلق در هوا ایفا می کنند. هود لامینار تنها یک محفظه است که روی آن یک فن قرار گرفته است و این محفظه به تنهایی نمی تواند فرد را در برابر آلودگی های محافظت کند. 

مهم ترین قسمت انواع هودهای لامینار یا فیلترهای ویژه ای است که روی آن ها براساس نوع کاربرد نصب می شود. این فیلتر است که مهم ترین نقش را در ایمنی، حذف ذرات معلق و حفظ کیفیت هوای آزمایشگاه دارد. انتخاب فیلتر، مدت زمان ماندگاری آن، زمان تعویض و تعداد دفعات مورد نیاز تعویض از مهم ترین تصمیماتی است باید با توجه به آن ها بودجه لازم را برای حفظ و نگهداری از هود لامینار در نظر گرفت. 

فیلتر هپا، مهم ترین فیلتر انتخابی در هودهای لامینار

هودهای لامینار نیاز به فیلترهایی دارند که عملکرد بسیار قوی تری در مقابل فیلترهای معمولی داشته باشند. فیلترهای High Efficiency Particulate Air که با نام اختصاری فیلتر HEPA یا فیلتر هپا شناخته می شوند، مهم ترین نوع فیلتر مورد استفاده در انواع هودهای لامینار هستند. این فیلترها از الیاف خاصی تهیه شده اند. مهندسی ساخت فیلترهای هپا به گونه ای است که الیاف و مواد پلیمری به شکل منظم و با فاصله ای خاص در کنار یکدیگر قرار می گیرند و بنابراین سطح ویژه ای برای عبور هوا و به دام افتادن ذرات ایجاد می شود. همین طراحی ویژه باعث شده است که عملکرد هود لامینار مستقیما با فیلترهای هپایی  که روی آن ها نصب شده است، در ارتباط باشد. 

عوامل مهمی که بر طول عمر فیلتر هپا تاثیر دارند

فیلتر هپا سیستم بسیار قدرتمندی است که می تواند تا ۹۹.۹% از ذرات ۰.۳ میکرون یا کمتر که در هوا معلق هستند را به دام بیاندازد. در واقع می توان گفت باکتری ها و ویروس ها که از عوامل تهدید کننده در آزمایشگاه های میکروبی به حساب می آیند، با استفاده از هود لامینار کلاس II که به فیلتر هپا مجهز شده است، از هوا حذف می شوند. 

نوع آزمایشگاه محل نصب هود لامینار، عامل مهمی در عمر فیلتر هپا

درک عملکرد فیلتر هپا می تواند در تعیین طول عمر آن موثر باشد. با این حال تخمین مدت زمان بهینه استفاده اصلا کار ساده ای نیست. عواملی که بر طول عمر فیلتر هود لامینار تاثیر می گذارند، آزمایشگاه محل استفاده و نوع آزمایش هایی که زیر هود لامینار یا میکروبی انجام می شود کاملا وابسته است. به عنوان مثال اگر هود لامینار در کلین روم یا اتاق تمیز نصب باشد، فیلتر هپا آن از نظر تئوری طول عمر بسیار طولانی خواهد داشت. این در حالی است که در آزمایشگاهی که ذرات معلق بسیاری در هوا دارند، مثل آزمایشگاه های تولید بوردهای الکترونیکی، عمر آن کمتر بوده و زما تعویض زودتر فرا می رسد. به صورت میانگین گفته می شود، فیلتر هپایی که در هود لامینار کلاس II نصب می شود، در شرایط معمول حدود ۷ سال یا ۴۰۰۰ ساعت استفاده دوام می آورد. 

چگونه می توان طول عمر فیلتر هپا را تخمین زد؟

هیچ پاسخ قطعی ای برای تخمین طول عمر فیلتر هپا هود لامینار وجود ندارد. پیش تر گفتیم نوع آزمایشگاهی که هود لامینار در آن نصب شده و آزمایش هایی که زیر هود انجام می شود، در طول عمر مفید فیلتر هپا نقش دارند. اما می توان با کنترل های دوره ای هود لامینار از عملکرد سیستم فیلترها اطمینان حاصل کرد. موتوری که روی هود لامینار نصب می شود که به عبور هوا از فیلتر و ایجاد فشار منفی کمک می کند، در بازدهی هود لامینار موثر است. کنترل های دوره ای هود لامینار باید توسط تکنسین های متخصص و با تجربه و شناخت کافی از هود لامینار انجام شود تا در سریع ترین زمان ممکن اشکال عملکردی را بتوان تشخیص داد و ان را رفع کرد تا در حفظ ایمنی کاربران اختلالی ایجاد نشود. 

راهکارهای افزایش طول عمر مفید هود لامینار و فیلتر هپا

همانطور که طرح شد، موتوری که روی هود لامینار نصب است تاثیر زیادی در ایجاد فشار منفی بیشتر و در نهایت افزایش طول عمر فیلتر دارد. با بهینه کردن موتور می توان طول عمر هود میکروبی را افزایش داد. 

بنابراین دستورالعمل ویژه ای برای اندازه گیری طول عمر مفید فیلتر هپا در هود لامینار وجود ندارد. بازرسی های دوره ای و تعویض فیلتر پیش از از کار افتادن آن می تواند تضمینی بر عملکرد دقیق هود لامینار باشد. 

کلام آخر 

ایمنی در آزمایشگاه ها اولین اصل است که باید توسط تمام پرسنل رعایت شود. قرار دادن تجهیزات حفاظتی استاندارد، در صورتی که عملکرد درستی داشته باشند و مطابق دستورالعمل صحیح از آن ها استفاده شود، می تواند مانع بروز حوادث حین کار شود. خرید هود لامینار استاندارد و با کیفیت و مناسب با آزمایش هایی که انجام می شود اولین قدم در حفظ ایمنی است. برای این که هود میکروبی با حداکثر بهره وری کار کند، مانند سایر دستگاه های آزمایشگاهی نیاز به بازرسی های دوره ای و کالیبراسیون دارد. در بازرسی ها می توان زمان مناسب تعویض فیلتر هپا که مهم ترین قسمت هود لامینار است، مشخص شود.