زهرا بزرگی با بیان اینکه علل فرزنددار نشدن از منظر روانشناختی در دو حیطه سالم و ناسالم قابل بررسی است، اظهار کرد: در حیطه سالم فرد با همسر خود بنا به دلایل منطقی و باتوجه به یکسری انتخاب‌های صحیح به این توافق رسیده‌اند که فرزنددار نشوند؛ به‌طور مثال زوجی که انتخاب‌شان این است که ابتدا روی رشد فردی-شخصیتی و بهتر کردن کیفیت روابط زناشویی خود کار کنند و انتخاب اول آنها  فرزند دار شدن نیست، در این حالت اختلالی متوجه آنها نیست و عملکرد انها در حیطه انتخاب‌ها و رفتارهای سالم قرار دارد.

این متخصص حوزه کودکان با بیان اینکه در برخی موارد عدم تمایل به فرزندآوری در میان زوجین از آسیب‌ها و مشکلات روانی و فردی آنها نشات می‌گیرد، گفت: وجود برخی آسیب‌ها و اختلالات روانشناختی در افراد به صورت مستقیم بر تمایل آنها به فرزندآوری تاثیر می‌گذارد. از طرفی فقدان برخی مهارت‌های فردی نیز باعث ایجاد خلل در این تصمیم‌گیری می‌شود.

وی افزود: آسیب‌ها و اختلالات روانشناختی هر فرد به صورت غیر مستقیم بر تمایل فرزندآوری او تاثیر دارد. علت اجتناب از فرزندآوری تحت تاثیر علائم این اختلال‌ها قرار می‌گیرد؛ به‌عبارتی دلیل بچه‌دار نشدن توسط علائم اختلال‌های روانشناختی توجیه می‌شود؛ مثلا در اختلال‌های اضطرابی، فرد اضطراب‌های خیلی زیادی درمورد یک آینده مبهم دارد. این گروه از افراد درخصوص اتفاقاتی که در آینده می‌افتد احساس ترس و نگرانی دارند؛ بنابراین یک فردی که چنین اضطرابی دارد قطعا در خصوص تولد، رشد و تربیت فرزند نیز این اضطراب‌ها را خواهد داشت.

بزرگی عنوان کرد: معمولا ترس و نگرانی ناشی از اختلال‌های اضطرابی به قدری برای فرد آزاردهنده و غیر قابل کنترل است که افراد تصمیم می‌گیرند به سمت شرایط ایجاد و تحریک‌کننده این نگرانی و اضطراب نروند. درصورت بالا بودن این اضطراب افراد تمایلی به تحمل آن نخواهند داشت. در نتیجه زوجینی که به این اختلال دچار باشند تمایلی به فرزندآوری ندارند.

این متخصص حوزه کودکان  با بیان اینکه در اختلال ضداجتماعی(anti social) فرد توانایی همدلی و برقراری ارتباط با مردم را ندارد، گفت: آدم‌های ضد اجتماع مردم‌گریز و هنجارگریز هستند و در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند؛ درنتیجه یک‌سری رفتارهای هنجاری مانند تربیت و رشد فرزندان برای آنها سخت است. این گروه خیلی سخت می‌توانند با فرزند خود همدلی کنند و در فرآیند رشد یک انسان سهیم باشند.

وی افزود: اختلال‌های شخصیت و علائم این اختلال‌ها مانند اضطراب و مردم‌گریزی یک تاثیر غیر مستقیم بر عدم تمایل افراد به فرزندآوری دارد.

این روانشناس با بیان اینکه نقص در مهارت‌ها یکی دیگر از عواملی است که بر عدم تمایل افراد به فرزندآوری تاثیر می‌گذارد، گفت: عدم برخورداری از یک‌سری مهارت‌ها باعث می‌شود که فرد تمایلی به ادامه نسل و فرزنددار شدن نداشته باشد. مهارت‌های تاب‌آوری، مسئولیت‌پذیری، ارتباط موثر، حل مسئله و تصمیم‌گیری از جمله مهارت‌های بسیار تاثیرگذار بر تمایل افراد به فرزندآوری است.

وی افزود: اگر فرد فاقد این مهارت‌ها باشد یا در قسمتی از آن نقص داشته باشد قطعا در یک‌سری از روندهای طبیعی زندگی او تاثیرگذار خواهد بود؛ به‌طور مثال فردی که مهارت تصمیم‌گیری و حل مسئله ندارد در شغل خود دچار چالش خواهد شد. فردی که مهارت برقراری ارتباط موثر و خوبی ندارد، در روابط زوجی یا دوستی دچار مشکل می‌شود. این مهارت‌ها قطعا بر تمایل فرزندآوری افراد تاثیر می‌گذارد.

این کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت ثامن خاطرنشان کرد: فردی که مسئولیت‌پذیر نیست قطعا پذیرش مسئولیت ادامه زندگی به شکل حضور یک فرد جدید، به عهده گرفتن تربیت و رشد و قبول دغدغه‌های آن فرد برای او توام با ترس و نگرانی و تشویش خواهد بود.

وی با بیان اینکه مهارت تصمیم‌گیری یکی از مهمترین مهارت‌های فردی است، گفت: زمانی که فرد در مقابل دوراهی‌های زندگی قرار می‌گیرد اگر مهارت تصمیم‌گیری نداشته باشد، در چنین شرایطی معمولا از تصمیم‌گیری اجتناب می‌کند یا  بدون تامل تصمیم‌گیری می‌کند. فردی که مهارت تصمیم‌گیری ندارد یا تمایلی به فرزنددار شدن ندارد یا در صورت فرزنددار شدن شرایط خوبی را برای او فراهم نمی‌کند.

بزرگی با بیان اینکه حیطه دیگر آسیب‌ها به آن چیزی مربوط می‌شود که فرد در دوران کودکی خود تجربه کرده است، گفت: مثلا فردی که به دلیل آسیب‌هایی که از ناحیه والدین در دوران کودکی به او وارد شده است خشم زیادی نسبت به مادر و پدر خود دارد، احتمال دارد که تحت تاثیر این آسیب انتخاب کند که هیچ‌گاه در جایگاه پدر و مادر قرار نگیرد؛ به‌عبارتی تجربیات کودکی فرد می‌تواند روی تصمیم او بر فرزندآوری تاثیر بگذارد و این یکی دیگر از اختلالاتی است که نیاز به درمان دارد و روی تصمیم زوجین بر فرزنددار نشدن تاثیر می‌گذارد.

منبع: ایسنا