حدود نیمی از مردمی که مبتلا به بیماری نارسایی مزمن قلبی هستند، طـی پنج سال اولیه پس از تشخیص فوت می‌کنند. در ایران نیز بیماری‌های قلبی و عروقی به عنوان اولین علت مرگ و میر در کشور محسوب می‌شوند؛ به طوری که روزانه حدود ۳۰۰  نفر در اثر ابتلا به آن در کشور جان خود را از دست می‌دهند. محققان در پژوهشی با عنوان «مدیریت بیماری نارسایی مزمن قلبی از طریق تکنولوژی عامل» آورده‌اند، چهل درصد بیماران نارسایی مزمن قلبی پس از پذیرش در بیمارستان فوت می‌کنند یا در عرض یک سال مجددا بستری می‌شوند.

در این پژوهش که توسط دکتر نیلوفر محمدزاده  استادیار گروه مدیریت اطلاعات سلامت دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتر رضا صفدری استادیار گروه مدیریت اطلاعات سلامت دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده نشان می‌دهد، این بیماری هزینه بالایی را برای نظام سلامت در کشورهای مختلف دربردارد، به عنوان مثال در کشور آمریکا هزینه این بیماری بیش از ۲۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است.

پژوهشگران می‌گویند، علی‌رغم پیشرفت‌های دارویی و درمان‌های مکانیزه، همچنان شیوع نارسایی مزمن قلبی رو به افزایش است. از طرفی مطالعات نشان می‌دهد که تاخیر در تشخیص علائم، رعایت نکردن رژیم غذایی و دستور دارویی، فقدان دانش و مهارت بیماران برای انجام خود مدیریتی مناسب، دلایل رایج بستری شدن مجدد بیماران نارسایی مزمن قلبی است. بدیهی است که بهبود پایش وضعیت این بیماران، به کارگیری برنامه‌های خود مدیریتی توسط آن‌ها، ارائه خدمات درمانی مناسب براساس راهنماهای بالینی، ارائه آموزش به بیماران و کمک به آن‌ها در پیگیری برنامه‌های خودمراقبتی ضمن تسریع درمان، جلوگیری از وخیم شدن وضعیت و کاهش بستری شدن مجدد آنان، کاهش استفاده از منابع خدمات سلامت را نیز به دنبال خواهد داشت.

به کارگیری ابزارهای فناوری اطلاعات به بهبود پایش وضعیت بیماران کمک می‌کند

با توجه به اهمیت پیگیری وضعیت بیماران مبتلا به نارسایی مزمن قلبی جهت کاهش و رفع علل شایع منجر به وخامت حال این افراد و بستری شدن مجدد آنان و در نتیجه تحمیل هزینه‌های مادی و معنوی بر بیماران، خانواده‌های آن‌ها، مراکز ارائه کننده خدمات سلامت و جامعه، بهره‌مندی از ابزارهای نوین فناوری ضروری به نظر می‌رسد. به کارگیری ابزارهای فناوری اطلاعات به بهبود پایش وضعیت بیماران از طریق ارزیابی مداوم نشانه‌های بیماری، رعایت برنامه‌های خودمدیریتی بیماران، تسریع درمان و بهبود مصرف منابع، کمک شایانی می‌کند.

محققان می‌گویند، بررسی سیستم‌های چند عاملی در حوزه سلامت نشان می‌دهد که قابلیت سیستم‌های چند عاملی به گونه‌ای است که می‌توان آن‌ها را فراتر از مرزها و در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی نیز استفاده کرد و بدین طریق خدمات سلامت را در مناطق مختلف با سرعت، دقت و کیفیت برای شهروندان فراهم کرد. بدیهی است به کارگیری سیستم‌های مبتنی بر تکنولوژی عامل، زمانی با موفقیت همراه خواهد بود که مطابق با قوانین آن مناطق و اصول اخلاقی و اجتماعی باشد.

تامین زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات مناسب، به ویژه زیرساخت اطلاعاتی، فنی و ارتباطی از فاکتورهای مهم در موفقیت کاربرد سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر عامل محسوب می‌شوند. همچنین پژوهشگران در پژوهش‌های جداگانه‌ای اعلام داشتند که سرمایه‌گذاری کافی برای خرید، پیاده‌سازی، نگهداری و روزآمدسازی سیستم‌های اطلاعات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

طراحی سیستم مدیریت بیماری نارسایی مزمن قلبی مبتنی بر تکنولوژی عامل باید در راستای اهداف سازمان و مطابق با وظایف کاری کارکنان صورت گیرد. همچنین محتوای خدمات سلامت ارائه شده باید توسط سیستم به طور دقیق تعریف شود. طراحی سیستم‌های چند عاملی باید براساس روش‌های استاندارد و به گونه‌ای باشد که نیازهای کاربران را تامین کند.

در طراحی سیستم مبتنی بر عامل، در گام اول باید به مطالعه سناریو در حوزه مورد نظر و شناسایی کلیه بازیگران و فعالیت‌های اصلی پرداخته شود. در گام بعد به ازای هر بازیگر، نقش‌های آن را مشخص کرده و در نهایت، فعالیت‌های شناسایی شده در حوزه مورد نظر بررسی شود و کلیه تعاملات میان آنها جهت طراحی یک سیستم مبتنی بر عامل، مشخص شود.

عامل‌ها، یکی از نوآوری‌ها در حوزه هوش مصنوعی هستند

بیماری‌های مزمن مانند نارسایی مزمن قلبی، کاهش بهره‌وری افراد جامعه و افزایش هزینه‌های خدمات سلامت را در پی دارد. بهترین روش جهت پیشگیری بیماری‌های مزمن، مدیریت صحیح خدمات سلامت و افزایش توانمندسازی افراد جامعه در کاربرد ابزارهای جدید فناوری اطلاعات و ارتباطات است. عامل‌ها، یکی از نوآوری‌ها در حوزه هوش مصنوعی هستند و به دلیل ویژگی‌هایی که دارند مناسب ابزارهای موبایل و تله‌مدیسن هستند.

براساس این پژوهش، معماری این سیستم‌ها امکان عملکرد متقابل و مدیریت اطلاعات با کیفیت و اشتراک مناسب داده‌های سلامت را فراهم می‌سازد. واضح است که شناسایی و رفع موانع فنی و غیرفنی، نقش مهمی در پیاده‌سازی موفق این تکنولوژی ایفا می‌کند. بنابراین در طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های مبتنی بر عامل باید به فاکتورهای مختلفی مانند محرمانگی اطلاعات، دستورالعمل‌های افشای اطلاعات و کاهش روابط چهره به چهره میان پزشکان و بیماران که می‌تواند منجر به ایجاد استرس در برخی بیماران قلبی شود، توجه کرد.

در طراحی سیستم باید به این نکات توجه کرد و برای آن‌ها برنامه‌ریزی دقیقی انجام داد. معماری مناسب و کاربرد استاندارد و پروتکل‌های ارتباطی، نحوه ارتباط میان عامل‌ها، جنبه‌های اخلاقی و قانونی، بازخوردها، نگرش کاربران، آمادگی مناسب جهت اتخاذ تکنولوژی نوین، پشتیبانی ذی‌نفعان از استفاده سیستم مبتنی بر عامل، بودجه کافی، پوشش بیمه هزینه‌های خدمات سلامت مبتنی بر تکنولوژی عامل، سلسله مراتب، استطاعت مالی، شناسایی فرصت‌ها و موانع، طراحی و ایجاد پایگاه داده به شکلی که از انواع فرمت‌های وظایف و آموزش‌ها و تهیه نسخه پشتیبان از این پایگاه داده حمایت کند.

باید توجه داشت که کاربرد سیستم‌های مبتنی بر عامل تنها بـا دید فنی با مشکلات زیادی مانند عدم پذیرش کاربران همراه خواهد بود. بنابراین در ارائه خدمات سلامت به بیماران نارسایی مزمن قلبی، در نظرگرفتن جنبه‌های انسانی، اجتماعی و مشارکت کاربران و در نظرگرفتن نیازهای آنان در تمامی مراحل پروژه ضروری است. همچنین برای کاربران به ویژه افراد مسن باید توجه خاصی به سهولت کاربری مبذول داشت.

این پژوهش در مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده است.

منبع:ایسنا