تنوع معماری بادگیرهای یزد بسیار فروان است و وجود تنها بادگیر گرد، بلندترین بادگیر و  تنها بادگیر دوطبقه و عریض‌ترین بادگیر ایران در جای جای این استان، نشان‌دهنده اهمیت و نقش بادگیر در معماری و ساختار زندگی مردمان این دیار کویری است.

تنها بادگیر گرد ایران یکی از ارزشمندترین آثار دیدنی شهر بهاباد در استان یزد است که از دور و در میان دیوارهای رنگ و رو رفته‌ی اطرافش، همانند استوانه‌ای گلی به چشم می‌آید.

به گفته یکی از معماران یزدی، اشکال مختلف و جالب بادگیرها خصوصاً بادگیر گرد بهاباد را پیش از آن که مربوط به نوع معماری و موقعیت جغیرافیایی باشد، بیشتر به انگیزه‌ی افراد برای ساختارشکنی در جامعه مربوط است.

به عبارتی با توجه به این که باد غالب استان عمدتاً از دو جهت شمال غرب و جنوب شرقی است، بادگیرهایی با بیش از دو جبهه عملاً کارآیی ندارند و ساخت اشکال مختلف بادگیرها بیشتر به انگیزه افراد خصوصاً در جلب توجه و زیباتر شدن ساختار بنا و خانه‌شان مربوط می‎شده است. البته از آنجایی که بادگیر گرد در مکش باد به داخل بنا قدرت کمتری نسبت به بادگیرهای چندضلعی دارد، پس کاربرد و صرفه اقتصادی در ساخت آن‌ نیز معیار نبوده است.

بادگیرهای یزد معمولاً از سایر بادگیرهای کشور بزرگتر هستند و معمولاً چهار طرفه یا هشت طرفه ساخته می‌شدند، به همین لحاظ این نوع بادگیرها را در برخی مناطق «بادگیر چهار طرفه» یا «چهار سویه» هم می‌نامند و از آنجایی که ساختمان آنها از نظر معماری نسبت به سایر بادگیرها، مشکل‌تر و پیچیده‌تر بوده، ارتفاع آن را نیز معمولاً بلند می‌ساختند، بر همین اساس نیز در شهر یزد تمام بادگیرها مرتفع و چهار طرفه یا هشت طرفه هستند ولی برعکس در شهر میبد که در ۵۰ کیلومتری غرب شهر یزد است، بادگیرها کوتاه و یک طرفه هستند چرا که بادهای کویری در میبد همراه با گرد و غبار از سمت کویر بوده لذا اهالی این منطقه بادگیرهای خود را پشت به این باد و در جهت بادهای مطلوب می‌ساختند.

نوع وزش باد البته در ساخت بادگیرهای ابرکوه و اردکان نیز بی‌تاثیر نبوده اما آنچه امروز جالب توجه گردشگران و مردم است، بادگیرهایی با اشکال بسیار گوناگون و متنوع است که  شاید تنها در استان کویری یزد یافت می‌شوند و به جاذبه‌هایی در دل این شهر تبدیل شده‌اند.

ایجاد خانه دائمی صنایع دستی بهاباد زیر تنها بادگیرهای گرد ایران

تنها بادگیر گرد ایران که به نظر می‌رسد مصداق دیگری در دنیا هم نداشته باشد، در یک خانه با قدمت قاجاری در شهرستان بهاباد قرار گرفته که تا چندی پیش، در حال مرمت بود و اطراف آن خانه تاریخی در سال‌های گذشته به علت بی‌توجهی به میراث ارزشمند و بافت تاریخی منطقه، از بین رفته است اما در چند قدمی آن نیز مجموعه تاریخی ارزشمندی به همت میراث فرهنگی و مردم محلی احیا و مرمت شده که شامل مسجد، ساباط و زورخانه است.

این خانه تاریخی که صاحب تنها بادگیر گرد ایران است، به یک مجموعه با کاربری اقتصادی تبدیل خواهد شد به طوری که «علیرضا کاظمی بهابادی» رئیس اداره میراث شهرستان بهاباد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، در خصوص این مجموعه اظهار می‌کند: این خانه قاجاری متعلق به «حاج علی اکبر رفیعی‌پور» یکی از بومیان منطقه است که در گذشته به وقف مسجد مجاور مجموعه درآمده و در حال حاضر با اعتبار ۷۰۰ میلیون تومان مرمت شده است.

این مسئول اضافه می‌کند: این مجموعه تاریخی که توسط موسسه عام‌المنفعه آبادگستر بهاباد مرمت شده، قرار است به مرکز دائمی آموزش، تولید و فروش صنایع دستی در بهاباد تبدیل شده و برای بیش از ۷۰ نفر اشتغالزایی کند.

انتهای پیام

منبع:ایسنا