کشور ما “ایران” در شاهراه حمل و نقل ترانزیتی جهانی “شمال – جنوب” و “غرب – شرق” قرار دارد و جامعه جهانی همه روزه درصدد کوتاه کردن مسیرها می باشد که تلاش هایی هم در این خصوص در کشور ما شده است.

در راستای تکمیل کریدور شمال – جنوب،  هم اکنون قطعه قزوین – رشت به طور کامل تکمیل و به بهره برداری رسیده، ولی قطعه رشت – آستارا نیز در حد شعار و ایده های آرمان گرایانه باقی مانده است که عدم تکمیل آن، همه ساله خسارت قابل توجهی را بر پیکر بیمار “اقتصاد” کشور وارد می کند.

دستور مقام معظم رهبری در تقویت روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و برنامه ریزی دولتمردان برای ایجاد زیرساخت های جدید، از الزاماتی می باشد که در دستور کار قرار گرفته است و دلیل از دست دادن فرصت توسط مجریان پروژه در حال احداث قطعه رشت – آستارا بر همگان مبهم است.

این کم کاری در حالی رخ می دهد که چندین کشور خارجی از قبیل جمهوری آذربایجان و روسیه جهت مشارکت در احداث این پروژه مهم اعلام آمادگی کرده اند و نمی دانیم علت باز نشدن گره این مشارکت بین المللی در دوران تحریم و وضعیت بد اقتصادی کشور چیست؟!

ورود نخستین محموله ترانزیت خارجی به پایانه ریلی آستارا ؟!

کریم رسولی، مدیرکل گمرک آستارا، در گفت وگویی، از ورود محموله کاغذ به گمرک آستارا خبر داد و اظهار کرد: یکی از آرزوهای دیرینه منطقه آستارا راه اندازی ترانزیت خارجی از طریق کریدور شمال – جنوب بود که خوشبختانه این مهم امروز تحقق یافت.

وی با بیان اینکه برای نخستین بار یک محموله از مبدا کشور فنلاند به مقصد کشور هند از طریق پایانه ریلی گمرک آستارا و سپس کریدور شمال – جنوب جابجا  شد، ادامه داد: این جابجایی به صورت حمل مرکب بوده و محموله مذکور از آستارا تا پایانه ریلی رشت به صورت زمینی جابجا خواهد شد.

رسولی، محموله مذکور را شامل ۳۲ واگن دانست که ۱۶ واگن آن امروز وارد آستارا شده است و خاطرنشان کرد: ارزش این محموله ۵۳۵ هزار یورو با تناژ ۵۶۳ تن است که محموله بسیار سنگینی می باشد و تشریفات گمرکی محموله مذکور در سریع ترین زمان ممکن انجام و تضمین های ترانزیت خارجی اخذ شده است.

مدیرکل گمرک آستارا، از ارسال این محموله از آستارا به مقصد پایانه ریلی رشت خبر داد و یادآور شد: از مسئولان کشوری انتظار داریم هرچه سریع تر به فکر اتصال راه آهن رشت – آستارا باشند، زیرا این راه آهن تحول اساسی در ترانزیت کشور ایجاد می کند که درآمد بالایی برای منطقه، استان و کشور به همراه دارد.

وی با بیان اینکه زیرساخت های گمرکی در آستارا فراهم بوده و گمرک آستارا به صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمات ترانزیتی است، گفت: این محموله از طریق پایانه ریلی رشت به مقصد بندرعباس و سپس کشور هند جابجا می شود.

چرا کدهای گمرکی بارانداز ریلی و منطقه ویژه فعال نمی شود؟!

حال تبلغیات گسترده رسانه ای چند روز گذشته که در پی ورود این محموله، توسط دست اندرکاران گمرک به راه انداخته شده و بهت همگان، به خصوص بازرگانان را برانگیخته، چندین سوال را در اذهان عمومی ایجاد کرده است که چرا گمرک جمهوری اسلامی ایران در آستارا به جای تقویت زیرساخت ها و تأمین نیروی انسانی در بارانداز ریلی و منطقه ویژه اقتتصادی بندر، در حال فخر فروشی به اینگونه اقدامات است؟!

مدیرکل گمرک آستارا در این خصوص که “زیرساخت های گمرکی در آستارا فراهم بوده و گمرک آستارا به صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمات ترانزیتی است”، ناخودآگاه ما را به سخنان پیشین وی هدایت می کند که چرا این مقام مسئول در جلسه رفع موانع منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا که در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۴۰۰ در فرمانداری این شهرستان برگزار شد، گفته است: “کد گمرکی منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا در ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ صادر شده است و کمبود نیروی انسانی از مهمترین عوامل فعال نشدن گمرک این منطقه است. وی گفت: از معرفی رئیس گمرک این منطقه تا ۱۶ پست دیگر به نیروی انسانی نیازمندیم. رسولی با تأکید بر اینکه باید تا دو ماه آینده نیروها را جذب و به کار بگیریم، افزود: راه اندازی گمرک و ارائه خدمات در این منطقه از اولویت ما می باشد تا به سرمایه‌گذاری در آن منطقه کمک کند.

و در گفت و گوی خبری ۷ بهمن ۱۳۹۹ نیز در خصوص بارانداز ریلی گفته است: “آستارا، تنها مرز کشور می باشد که دارای گمرک زمینی، ریلی و دریایی است و همه رویه های گمرکی در آن اعمال می شود و در تلاش هستیم تا ۲۲ بهمن کد گمرکی منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا فعال شود و پس از آن نیز پیگیر صدور کد گمرک “ریلی” خواهیم بود.”

با نگاهی اجمالی به مطالب بالا و تناقض موجود در این سخنان، این سوال پیش می آید که چرا وزارت امور اقتصادی و دارایی، بسترهای جذب نیروهای جدید و تکمیل زیرساخت های گمرکی را در بارانداز ریلی و منطقه ویژه اقتصادی بندرآستارا فراهم نمی کند؟!

راه اندازی شوی تبلیغاتی در بارانداز ریلی آستارا توسط گمرک که خود دریای مشکلات است، آن هم در غیاب مدیران راه آهن جمهوری اسلامی ایران در این شهرستان در پاسخگویی به دلایل عدم احداث قطعه رشت – آستارا و معرفی و برخورد با عوامل کم کار در این زمینه با اهدافی از قبیل فرار از مسئولیت های ذاتی این ارگان ها و نهادها پیش می رود که جای تأمل دارد.

فراموش نکرده ایم که کمبود تجهیزات کنترلی در گمرکات زمینی و ریلی آستارا از دلایلی بود که در سال های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، چندین فقره کشف قاچاق مواد مخدر را در آنسوی مرز داشتیم که متأسفانه با اعتبار و هویت کشورمان در مبارزه با این پدیده خانمان سوز و صیانت از خون شهدای گرانقدر مبارزه با مواد مخدر، بازی شد و دریغ از یک عذرخواهی توسط مسئولان امر!

با توجه به اینکه مثمرثمربودن و سوددهی جابجایی کالا در حوزه های صادرات، واردات و ترانزیت از مرزهای گمرکات زمینی، دریایی، ریلی و منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا در اقتصاد کشور برای همه اثبات شده، حال زمان آن رسیده است که زیرساخت های این گمرکات به تفکیک کدهای گمرکی بارانداز ریلی و منطقه ویژه اقتصادی بندر، فعال و چارت اداری تعریف شده در زیرمجموعه این سازمان ایجاد شود تا شاهد ساماندهی شدن همه فعالیت ها در این گمرکات باشیم.

به اطلاع دست اندرکاران وزارت خانه های امور اقتصادی و دارایی و راه و شهرسازی می رسانیم که فعالیت آستارا در زمینه “ترانزیت خارجی” موضوع ناآشنایی برای مردم و فعالان اقتصادی این خطه نیست که “آرزوی دیرینه” در این زمینه داشته باشند و باید بگوئیم که سالیانه صدها کامیون و ده ها کشتی از گمرکات مرز زمینی و مرز دریایی این شهرستان کالاهای مختلف را بین کشورهای قاره ها جابجا می کنند و بهتر است به جای به رخ کشیدن وظایف ذاتی خود در جابجایی محموله ترانزیتی اروپا از طریق بارانداز ریلی، بسترهای لازم را در راستای ارائه خدمات بهینه و تکمیل خط آهن قطعه رشت – آستارا بکار گیرند تا کالاهای ترانزیتی مانند یک مسافر “پیاده سوار” از مبدأ به مقصد حمل نشوند و خسارات وارد شده در این نوع جابجایی های غیراصولی سبب تغییر مسیر بازرگانان نگردد.

اولویت حیاتی دولت جدید در حوزه ترانزیت باشد

سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان تأکید کرد: تکمیل قطعه ریلی رشت – آستارا حلقه مفقوده مسیری استراتژیک است که جا دارد به عنوان یکی از اولویت های حیاتی دولت جدید در حوزه ترانزیتی مورد توجه قرار گیرد.

سید عباس موسوی، در توییتی نوشت: «‏کریدور ترانزیتی شمال – جنوب کوتاه ترین مسیر برای انتقال کالا از جنوب و شرق آسیا به اروپای شمالی و بالعکس است.

وی اضافه کرد: تکمیل قطعه ریلی رشت – آستارا حلقه مفقوده این مسیر استراتژیک است که جا دارد به عنوان یکی از اولویت های حیاتی دولت جدید ایران درحوزه ترانزیتی بدان توجه شود.

منبع:ایسنا