ایران به سبب عواملی چون موقعیت جغرافیایی و نوسان در بارش از کشورهای کم آب به شمار می آید که بحران آب در برخی مناطق آن  مانند خراسان رضوی جدی است؛ به ویژه آنکه مواردی مانند رویه نامتعادل مصرفی و افزایش فعالیت های صنعتی و کشاورزی این موضوع را تشدید کرده است.

نوای دردآلود دشت های خراسان شمالی زنگی را در گوش به صدا در می آورد که بیت های پایانی قصیده حیات را پیش چشم می کشد. خراسان شمالی دارای ۱۱دشت است که هشت دشت از این تعداد ممنوعه و ممنوعه بحرانی هستند که البته چندی پیش آژیر خطر فرونشست زمین نیز در دشت های استان به صدا درآمد که فقط خشکسالی مقصر این رویداد نیست؛ برداشت بیش ازحد و مصرف بی رویه آب در ایجاد این بحران در خراسان شمالی نقش مهمی داشته است.

موضوع انتقال آب از دریای عمان به چندین استان کشور مدتی است که مطرح بوده و چندین استان کشور از جمله خراسان رضوی نیز از آن مطرح می شود اما سوال اینجاست چرا وقتیکه آب تا یک قدمی خراسان شمالی می آید نباید دشت های تشنه این استان از این آب بهره مند شود.

در واقع با بهره مندی خراسان شمالی از این آب، می توان آب موجود در آبخوان های استان را برای آب شرب استفاده کرد و از پساب تولیدی و آب انتقال یافته از دریای عمان برای صنعت و قسمتی از کشاورزی استفاده کرد که در این صورت است که دشت های استان فرصتی برای نفس کشیدن پیدا می کنند.

تنش آبی در ۲۵۰ روستای خراسان شمالی/ حفر۴۲ حلقه چاه آب برای تامین آب شرب

غلامحسین ساقی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، گفت: در حال حاضر ۱۲۰ هزار مشترک روستایی و ۲۰۵ مشترک شهری تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب استان هستند که این شرکت آب شرب مورد نیاز آن ها را تامین می کند.

وی با اشاره به اینکه در چند سال گذشته که میزان بارندگی ها به شدت افت کرده بود و از سوی دیگر به همین علت حجم آب موجود در مخازن سدها نیز کاهش یافته بود، افزود: شرکت آب و فاضلاب در تولید و تامین آب شرب به خصوص در شهری همچون شیروان با مشکل مواجه شده بود.

ساقی ادامه داد: ۵۶ درصد از آب شرب مورد نیاز مردم خراسان شمالی از طریق سدهای موجود در استان و ۴۴ درصد از طریق چاه های حفر شده در نقاط مختلف این منطقه تامین می شود.

وی اظهارکرد: شرکت آب و فاضلاب استان برای حل مشکل تامین آب شرب مردم از سال ۹۷تاکنون، ۴۲ حلقه چاه آب حفر کرده است که تعدادی از آن ها وارد مدار استفاده شده اما تعدادی نیز پلمپ شده و برای مواقع ضروری کنار گذاشته شده اند.

به گفته این مقام مسئول حفر هر حلقه چاه یک میلیارد تومان هزینه داشته است.

وی با بیان اینکه طبق بررسی های صورت گرفته ۳۰۰ روستا در خراسان شمالی با مشکل تنش آبی مواجه بودند، تصریح کرد: امسال با اقدامات انجام شده، مشکل تنش آبی در ۵۰ روستای استان برطرف شده است اما اکنون ساکنان در ۲۵۰ روستا همچنان با این مشکل روبه‌رو هستند.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی تاکید کرد: تلاش داریم تا تابستان امسال، مشکل تنش آبی در ۳۰ روستای دیگر حل شود.

وی افزود: تنش آبی به معنای کمبود میزان مصرف نسبت به میزان تولید است.

ساقی در پاسخ به این سوال که انتقال آب از دریای عمان به خراسان شمالی تا چه اندازه می تواند مشکل تامین آب شرب را در استان مرتفع کند؟ گفت: این امر بدیهی است که هرچقدر منابع آبی در منطقه ای زیادتر باشد مشکل تامین آب نیز کمتر خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه در رابطه با این پروژه موضوع اقتصاد نیز مهم است، افزود: پروژه انتقال آب از دریای عمان یک پروژه کشوری است و وقتیکه این طرح تا خراسان رضوی می آید چرا خراسان شمالی از آن محروم باشد!

این مقام مسئول تصریح کرد: اما نکته قابل توجه در این موضوع آن است که در استانی همچون خراسان رضوی صنایع برای دریافت آب دریای عمان پیشگام و پیش قدم بوده اند اما صنعتی همچون پتروشیمی خراسان باوجود اینکه در تامین آب شرب به خصوص در زمان خشکسالی و سال های کم بارش با مشکل مواجه هستیم، از آب باکیفیت چاه های زیرزمینی استفاده می کند این درحالی است که آب باارزش این چاه های ارزشمند باید به بخش شرب اختصاص یابد.

وی خاطرنشان کرد: در این استان پساب تصفیه شده تولید می شود اما از صنایع درخواست می کنیم که از این آب برای صنعت استفاده کنند، نمی خواهند.

وی ادامه داد: صنعت بزرگی همچون آلومینیای جاجرم متاسفانه در حال حاضر از آب باکیفیت چاه های زیرزمینی استفاده می کند این در حالی است که این صنعت می تواند برای استفاده از پساب پیش قدم شود و آب باکیفیت زیرزمینی را برای شرب در سال های آینده استفاده کند و البته آبی همچون آب انتقال یافته از دریای عمان نیز می تواند آب مورد نیاز آن را تامین کند.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان شمالی تصریح کرد: در استانی همچون خراسان رضوی سال های زیادی است که بخشی از پساب تولید شده به بخش کشاورزی اختصاص داده شده و سپس از حق آبه کشاورزی سد کارده و طرق برای شرب استفاده می شود.

تقاضای آب از پتروشیمی

غلامرضا عوض زاده فرماندار شهرستان بجنورد در نشست خبری که در اوایل اسفندماه سال گذشته برگزار شد، با اشاره به افت آب سفره زیرزمینی آب روستای نجف آباد، گفت: با مدیر عامل پتروشیمی خراسان گفت و گو کرده ایم تا از محل چهار حلقه چاه آب خود، به میزان دو لیتر بر ثانیه آب به شبکه آب آشامیدنی روستای نجف آباد اختصاص دهد.

وی با اشاره به وجود چهار حلقه چاه آب متعلق به پتروشیمی خراسان در محل روستای نجف آباد شهرستان بجنورد اظهار کرد: برداشت آب از این چاه ها بر روی میزان آب سفره های آب زیرزمینی روستای نجف آباد تاثیر منفی گذاشته است.

عوض زاده گفت گفت: انتظار است که در این زمینه اختصاص آب برای شرب، شرکت پتروشیمی خراسان همکاری لازم را داشته باشد.

انتقال آب دریای عمان به خراسان شمالی خواسته مردم استان است

محمد پاکمهر نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان و گرمه و جاجرم در مجلس در سفر استانی استاندار خراسان شمالی در تاریخ ۲۰ اسفند سال گذشته به گرمه گفت: انتقال آب از دریای عمان به خراسان شمالی خواسته مردم این استان است و طی مکاتبه ای نیز این امر به رئیس جمهور اعلام شده است.

وی با اشاره به اینکه انتقال آب از دریای عمان به استان یک تفکر ارزشمند است، اظهارکرد: انتقال این آب به شهرستان گرمه و جاجرم از سایر نقاط خراسان شمالی ضروری تر است.

پاکمهر افزود: ۹۰ درصد خراسان شمالی در اقلیم خشک قرار دارد و از ۱۱ دشت هشت دشت ممنوعه بحرانی است که دشت های گرمه و جاجرم ممنوعه بحرانی هستند و باید در صیانت و تداوم آب های زیرزمینی اهتمام جدی داشته باشیم.

وی ادامه داد: شرکت آلومینیای جاجرم ساعتی بیش از ۱۲۰ متر مکعب آب مصرف می کند که این میزان، حجم زیادی از آب است، بنابراین باید تلاش کنیم تا اندک آبی که از بارندگی در این منطقه جمع می شود، حفاظت کنیم.

کسری هرساله ۷۰ میلیون مترمکعبی آب در منابع آبی زیرزمینی خراسان شمالی

واسطه معاون شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا، گفت: این استان هر ساله با ۷۰ میلیون مترمکعب کسری آب زیرزمینی مواجه است.

وی اظهارکرد: از ابتدای تشکیل استان تاکنون یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب میزان کسری مخازن آب های زیرزمینی است.

واسطه با اشاره به اینکه خراسان شمالی در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده است، افزود: ۱۱ دشت در استان وجود دارد که از این تعداد هشت دشت، ممنوعه و ممنوعه بحرانی است.

وی ادامه داد: حدود ۱۹۰۰ چاه غیرمجاز از ابتدای تشکیل استان پر شده است و از محل پر کردن این چاه ها ۲۶ میلیون متر مکعب آب صرفه جویی شده است.

وی به نصب کنتور برق بر روی چاه های مجاز نیز اشاره کرد و گفت: ۸۰ میلیون مترمکعب آب با نصب کنتورهای هوشمند صرفه جویی شده است.

ضرورت تامین منابع آبی جایگزین در صورت توسعه در ایجاد واحدهای صنعتی در آینده

واسطه معاون بهره برداری و حفاظت شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی ادامه داد: بر اساس آخرین آمار، ۲۷ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز بخش صنعت استان است که ۱۹ میلیون متر مکعب آن از آب زیرزمینی و هشت میلیون متر مکعب نیز از آب های سطحی استفاده می شود.

وی با اشاره به اینکه بیشتر دشت های استان ممنوعه و یا ممنوعه بحرانی هستند، افزود: چهار دشت در نوار جنوبی استان قرار دارد که هر چهار دشت ممنوعه و ممنوعه بحرانی هستند و قطره ای از آب موجود در این دشت ها به بخش صنعت اختصاص نمی یابد.

واسطه ادامه داد: نوار جنوبی استان آب سطحی نیز ندارد بنابراین اگر قرار است جهشی در ایجاد صنایع در این بخش از استان صورت گیرد، با مشکل تامین آب مواجه خواهد شد.

وی تاکیدکرد: برای تامین آب مورد نیاز صنایع در آینده یا باید به دنبال آن باشیم تا آب اختصاصی به یک بخش دیگر را کاهش دهیم  که بخش مربوطه با این موضوع به طور حتم مخالفت خواهد کرد و یا اینکه از سایر منابع همچون پساب و یا اجرای پروژه هایی همچون انتقال آب از دریای عمان و … باشیم.

۴٩ درصد از حجم مخازن سدهای خراسان شمالی خالی است

سید عقیل مرتضوی مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی همچنین در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه بخشی از آب شرب مورد نیاز استان از سدها تامین می شود، گفت: حدود ۴۹ درصد از حجم مخازن سدهای این استان خالی است.

وی افزود: در حال حاضر هشت سد در این استان با حجم مخزن ٢۵۴ میلیون متر مکعب وجود دارد که هم اکنون ۵١ درصد از حجم مخازن این سدها پر است.

وی ادامه داد: اکنون حجم سد شیرین دره ٨۴ درصد، سدهای شهرستان راز و جرگلان ٧٠ درصد و سد گلیل و بارزوی شیروان ۴٠ درصد پر از آب است.

کاهش ۲۵ درصدی بارندگی در خراسان‌شمالی طی سال گذشته

بیجندی مدیر کل هواشناسی خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا از کاهش ۲۵ درصدی بارندگی در استان طی سال گذشته خبر داد.

وی افزود: از سوی دیگر میزان بارش های باران طی سال گذشته نسبت به دوره بلند مدت هشت درصد افزایش داشته است.

وی در ارتباط با بارندگی های انجام شده در سال زراعی جاری نیز بیان کرد: میزان بارندگی های انجام شده در سال زارعی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۶ درصد کاهش داشته است.

برای جهش در حوزه ایجاد راه اندازی واحدهای صنعتیی پایین دستی نیاز به آب دریای عمان هستیم

محمد وحیدی نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان، گرمه و جاجرم در ادامه در گفت و گو با ایسنا، تاکیدکرد: طرح انتقال آب از دریای عمان به خراسان شمالی یکی از مطالبات جدی مردم این استان است.

وحیدی گفت: در واقع این موضوع نیز چندی پیش در جلسه ای با حضور دکتر اردکانیان وزیر نیرو مطرح شد.

وی افزود: موضوع اتتقال آب از دریای عمان به خراسان شمالی به طور جدی پیگیری خواهد شد که به صورت صدور یک دستور سراسری خراسان شمالی نیز از این طرح بهره مند شود.

وحیدی ادامه داد: در واقع خراسان شمالی با کمبود آب در حوزه کشاورزی و به خصوص صنعت مواجه است.

وی تصریح کرد: قرار بر این بود تا در کشت پاییزه جاری میزان دبی آب چاه ها برای انجام کارهای کشاورزی کاهش یابد اما با پیگیری هایی که از سوی وزیرجهادکشاورزی انجام شد، درخواست شد تا این امر محقق نشود چرا که اجرای آن مغایر امر جهش تولید است.

نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان و گرمه و جاجرم خاطرنشان کرد: اگر قرار است که این طرح اجرایی شود باید قبل از انجام کشت پاییزه اعلام می شد تا کشاورزان برنامه ریزی لازم را انجام می دادند.

وی ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر پتروشیمی برای تامین آب از چاه های زیرزمینی استفاده می کند و از سوی دیگر بسیاری از دشت های مهم استان از جمله دشت اسفراین، جاجرم و شیروان جزء دشت های ممنوعه هستند و نمی توان آبی را برداشت کرد.

وحیدی تصریح کرد: این در حالی است که صنایع مهمی همچون فولاد اسفراین و لوله گستر نیازمند آب هستند.

وی تاکیدکرد: خراسان شمالی برای ایجاد جهش در راه اندازی واحدهای صنعتی پایین دست و اشتغال بیشتر نیازمند آن است که از طرح انتقال آب از دریای عمان بهره مند شود و در این خصوص پیگیری ها به صورت جدی انجام خواهد شد.

منبع:ایسنا